Một nghiên cứu gần đây của QianqianZhai và cộng sự năm 2021 được công bố trên tạp chí Aquaculture số 547 cho thấy hiệu quả của việc kết hợp florfenicol và axit chlorogenic để điều trị bệnh hoại tử gan tụy cấp tính ở tôm thẻ chân trắng do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây ra.
Bệnh này được báo cáo lần đầu tiên vào năm 2009 và ban đầu được đặt tên là hội chứng tử vong sớm (EMS). Năm 2011, một tên gọi khác mô tả giai đoạn cấp tính của bệnh đã được đề xuất, hội chứng hoại tử gan tụy cấp tính (AHPNS). Bệnh ảnh hưởng đến cả tôm thẻ chân trắng ( Penaeus vannamei ) và tôm sú ( P. monodon ), gây ra thiệt hại đáng kể cho các trang trại nuôi tôm ở Đông Nam Á.
Tác nhân chính gây ra EMS được cho là Vibrio parahaemolyticus (Tran et al., 2013). Loại vi khuẩn này phát triển trong đường tiêu hóa của tôm, sản sinh ra độc tố gây rối loạn chức năng và phá hủy mô của các cơ quan tiêu hóa của tôm như gan tụy. Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn, vì vậy kháng sinh được coi là lựa chọn đầu tiên trong điều trị bệnh. Việc sử dụng kháng sinh không đúng liều, không đúng loại thuốc hoặc lạm dụng thuốc ở các hộ nuôi trồng khá phổ biến. Lạm dụng kháng sinh gây ra sự xuất hiện của vi khuẩn kháng kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản và là mối đe dọa tiềm tàng đối với môi trường, làm tăng khả năng truyền gen kháng kháng sinh cho các tác nhân gây bệnh ở người và động vật trên cạn.
Axit chlorogenic (CGA), còn được gọi là axit chlorogenic, là một este của axit caffeic và axit quinic đóng vai trò là chất trung gian trong quá trình tổng hợp lignin. Thuật ngữ “axit chlorogenic” dùng để chỉ các axit polyphenol liên quan, bao gồm axit hydroxycinnamic (axit caffeic, axit ferulic và axit p-coumaric) và axit quinic. Tiềm năng điều trị của các hợp chất hoạt tính sinh học này là do đặc tính chống oxy hóa và chống viêm của chúng. CGA được tìm thấy rộng rãi trong thực vật, trái cây và rau quả.
Hàm lượng CGA cao nhất có trong hạt cà phê xanh. Ảnh minh họa.
Florfenicol là kháng sinh thế hệ mới thuộc nhóm Phenicol, là kháng sinh tổng hợp phổ rộng, có hiệu quả trong điều trị các bệnh do vi khuẩn Gram (+) và Gram (-) gây ra. Florfenicol là kháng sinh phổ biến dùng để điều trị bệnh trong thú y và nuôi trồng thủy sản.
Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc bổ sung một số chất vào chế độ ăn có tác dụng hiệp đồng lên khả năng kháng bệnh và kích thích miễn dịch của tôm thẻ chân trắng. Ví dụ, nghiên cứu của Qianqian Zhai và cộng sự năm 2018 là sự kết hợp của Astragalus polysaccharides (APS) và florfenicol (FFC). Bài viết này tóm tắt kết quả nghiên cứu của Qianqian Zhai và Zhiqiang Chang năm 2021 về khả năng kết hợp florfenicol và axit chlorogenic trong điều trị bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND) ở tôm thẻ chân trắng.
Qianqian Zhai và các đồng nghiệp đã đánh giá khả năng sống sót, khả năng kháng bệnh và khả năng miễn dịch của tôm chân trắng bị nhiễm Vibrio parahaemolyticus ( VP ) gây ra AHPND và được điều trị bằng florfenicol (FFC) và axit chlorogenic (CGA), sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp.
Sau khi thử thách với tác nhân gây bệnh VP AHPND , tôm được điều trị bằng florfenicol FFC (15 mg/kg thức ăn), CGA (200 mg/kg) kết hợp với liều thấp (100 mg CGA/kg + 7,5 mg FFC/kg thức ăn), liều vừa phải (200 mg CGA/kg + 15 mg FFC/kg) và liều cao (400 mg CGA/kg + 30 mg FFC/kg) và một nhóm đối chứng không điều trị trong 5 ngày.
Kết quả cho thấy, so với việc sử dụng riêng từng loại thuốc, nhóm tôm được xử lý bằng FFC và CGA cho thấy tỷ lệ tử vong tích lũy trong vòng 5 ngày sau khi nhiễm bệnh thấp hơn đáng kể. Ở các nhóm kết hợp, mật độ vi khuẩn Vibrio luôn thấp hơn và các thông số miễn dịch luôn cao hơn so với các nhóm được xử lý riêng từng loại thuốc (p < 0,05). Cấu trúc và tính toàn vẹn của các ống gan tụy cũng tốt hơn ở các nhóm kết hợp. Do đó, việc sử dụng kết hợp FFC và CGA đã cải thiện tỷ lệ sống sót, khả năng kháng bệnh và khả năng miễn dịch của tôm bị nhiễm VP AHPND so với việc sử dụng riêng từng loại thuốc.
Florfenicol (FFC) và axit chlorogenic (CGA) đã được thử nghiệm trên tác nhân gây bệnh VP AHPND ở tôm chân trắng. Việc sử dụng kết hợp FFC và CGA đã cải thiện khả năng miễn dịch và tăng cường khả năng kháng bệnh của tôm chân trắng khi bị nhiễm bệnh hoại tử gan tụy cấp tính.
