Bảy mẹo để cải thiện chất lượng đáy ao

Nếu không được quản lý tốt, bùn và cặn bả tích tụ trong chu kỳ nuôi tôm có thể gây ra nhiều vấn đề nếu không được quản lý.

Ao nuôi tôm tích tụ nhiều chất hữu cơ trong quá trình sản xuất từ thức ăn thừa, phân bón, phân, xác và thực vật phù du chết. Tất cả những chất này lắng xuống đáy ao dưới dạng cặn hoặc bùn.

Hình 1. Bùn được hút từ đáy ao

Bùn không được quản lý tốt có thể gây ra nhiều rắc rối, chẳng hạn như tăng nồng độ amoniac , giảm lượng oxy hòa tan (DO) và làm giảm chất lượng nước nhanh chóng. Người nuôi cần quản lý tốt đáy ao để đảm bảo chất lượng nước tốt và tối ưu hóa sức khỏe con tôm.

Sau đây là một số khuyến nghị chung cho việc quản lý đáy ao:

1. Sử dụng lớp lót ao phù hợp

Lớp lót ao được dùng để đảm bảo an toàn sinh học cho các trại nuôi tôm. Ao đất có sự tương tác trực tiếp giữa nước và đất có thể gây ra các phản ứng thiếu khí và gây độc cho tôm. Sử dụng lớp lót nhựa, polyethylene tỉ trọng cao (HDPE) hoặc bê tông sẽ ngăn ngừa những vấn đề này và giúp quản lý chất lượng nước và đáy ao dễ dàng hơn. Mặc dù lót nhựa và HDPE có hiệu quả, nhưng bê tông là lựa chọn tốt nhất để quản lý đáy ao.

 Sử dụng lớp lót ao có thể cải thiện an toàn sinh học và giúp quản lý đáy ao dễ dàng hơn.

2. Thiết kế ao phù hợp

Có thể thiết kế ao theo các hình dạng khác nhau: hình chữ nhật, hình vuông và hình tròn. Hình dạng của ao có tác động đáng kể đến dòng nước và sự tích tụ cặn bả. Mỗi hình dạng đều có những ưu và nhược điểm, nhưng ao hình tròn và vuông được khuyến khích vì chúng cho phép nước lưu thông tốt hơn, dễ loại bỏ bùn hơn.

Hình 2. Nguyên lý làm việc của cống thoát nước trung tâm

Thêm vào đó, cần thiết kế ao theo cấu trúc cấu trúc liên kết đáy. Một thiết kế đáy ao tốt thường có cống thoát nước trung tâm để giảm thiểu lượng bùn lắng (hay còn gọi là hố xi phông). Nguyên lý hoạt động dựa trên trọng lực và dòng ly tâm do các thiết bị sục khí tạo ra để đẩy và tập trung các chất rắn lắng ở hố xi phông. Bùn được thu gom sau đó được loại bỏ thủ công bằng cách bơm ra ngoài hoặc thải ra ngoài thông qua hệ thống đường ống kết nối với hố xi phông

3. Bố trí chính xác các thiết bị sục khí trong ao

Máy sục khí không chỉ để cung cấp oxy mà còn có tác dụng đẩy bùn về phía hố xi phông. Loại máy sục khí phổ biến nhất là bánh xe chèo. Có hai lưu ý chính khi sử dụng máy sục khí: số lượng cần thiết cho mỗi ao và cách bố trí.

Mỗi ao cần số lượng thiết bị sục khí để cung cấp oxy và thu gom bùn khác nhau tùy thuộc vào kích thước ao và mật độ thả. Theo nguyên tắc chung, nên đặt tổng cộng 6 máy sục khí trong một ao 1000 m² với mật độ thả 100 PL/m².

Đối với việc bố trí máy sục khí, cần đảm bảo rằng tất cả các bên và các góc của ao được sục khí. Có hai kiểu thiết kế chính: song song và chéo (xem hình bên dưới để minh họa).

Hình 3. Cách bố trí máy sục khí. Bố trí song song (hình bên phải), bố trí chéo (hình bên trái)

Trong số hai cách này, cách bố trí song song không được khuyến khích vì nó để lại nhiều điểm chết. Với cách sắp xếp theo đường chéo, dòng nước được phân bố trên diện rộng hơn, giảm thiểu đáng kể các điểm chết. Một nghiên cứu vào năm 2018 cho thấy so với sắp xếp song song, sắp xếp theo đường chéo hiệu quả hơn trong việc đẩy bùn về khu vực trung tâm và tạo ra giá trị nồng độ oxy cao hơn.

4. Định kỳ đánh giá chất lượng đáy ao

Trong chu trình sản xuất, cần phải hiểu rõ chất lượng của bùn đáy ao nhằm ngăn ngừa các tác động tiêu cực của nó. Điều này có thể được thực hiện bằng cách lấy mẫu trầm tích tại chỗ và đo lượng bùn và bốn thông số sau:

• Hàm lượng Oxi
• pH,
• Hàm lượng hydrogen sulphide (pH2S)
• Nitơ amoni hòa tan (NH4-N sol.).

Bảng dưới đây cho thấy chỉ số tối ưa và chỉ số gây hại của từng thông số.

Việc lấy mẫu phải được thực hiện thường xuyên, ít nhất hai lần trong mỗi chu kỳ nuôi: giữa quá trình nuôi khi bùn bắt đầu hình thành và khi kết thúc quá trình nuôi. Ngoài ra, cần lấy mẫu để kiểm tra khi nếu có hiện tượng tôm chết, chất lượng nước thấp và/hoặc tôm tăng trưởng chậm.

Bảng 1. Chỉ số tối ưu và chỉ số gây hại của từng thông số

5. Thường xuyên xi phông

Xi phông là cách tốt để duy trì chất lượng đáy ao tối ưu. Không có tần suất cố định cho việc xi phông vì nó phải phụ thuộc vào điều kiện đáy ao. Tuy nhiên, nên xi phông 1 lần/ ngày hoặc tối thiểu 2 lần/tuần. Có thể thực hiện xi phông vào mỗi buổi sáng trước khi cho ăn lần đầu tiên để loại bỏ thức ăn thừa, phân, xác hoặc tôm chết có thể xuất hiện.

6. Sử dụng hóa chất và men vi sinh phù hợp

Hóa chất và chế phẩm sinh học có thể được sử dụng để quản lý các tác động gây hại từ chất thải hữu cơ ở đáy ao. Sử dụng các sản phẩm này tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phân hủy và tăng nồng độ oxy ở đáy ao .

Để phân hủy bùn nhanh, cần sử dụng Kali pemanganat (KMnO­₄). Tỷ lệ xử lý của KMnO₄ thay đổi tùy thuộc vào điều kiện nước trong ao như lượng vật chất hữu cơ hoặc tải lượng hữu cơ. Liều khuyến cáo là 2 ppm hoặc miligam KMnO₄.

Hydrogen peroxide (H₂O₂) là chất oxy hóa được dùng để phân hủy đồng thời giải phóng oxy phân tử. 1 mL H₂O₂ 6 phần trăm cung cấp khoảng 3 mg/L oxy hòa tan. Hàm lượng H₂O₂ an toàn cho ao nuôi là 14,3 μL H2O2 / L.

Chế phẩm sinh học được biết đến với rất nhiều lợi ích trong nuôi tôm. Có thể sử dụng chế phẩm sinh học để cải thiện chất lượng bùn bằng cách thực hiện quá trình nitrat hóa, quá trình này chuyển đổi amoniac thành nitrit và nitrat. Điều này làm giảm đáng kể mức độ độc hại trong bùn.

7. Lập bản đồ bùn

Sau khi kết thúc vụ nuôi và ao được thoát nước, sẽ có một số khu vực cần được làm sạch cặn hoặc bùn. Trước khi làm điều đó, cần lập bản đồ đơn giản về sự hình thành

Để thực hiện việc lập bản đồ, chỉ cần vẽ các ao theo một tỷ lệ cụ thể. Sau đó, đánh dấu vị trí của bùn lên bảng đồ. Tốt hơn hết là phân biệt độ dày ở từng vị trí. Cách này giúp xác định bùn nằm ở đâu trong ao và có thể triển khai cơ sở hạ tầng tốt hơn để quản lý nó trong các vụ nuôi tiếp theo. Dưới đây là một ví dụ về bản đồ bùn thải đơn giản:

Hình 4. Bảng đồ bùn

Điều quan trọng, việc quản lý đáy ao có liên quan nhiều đến việc quản lý chất lượng nước. Vì chất thải hữu cơ được tạo ra từ các trang trại nuôi tôm có thể mang lại những hậu quả tiêu cực cho môi trường, do đó, cần quản lý chất lượng nước và chất lượng đáy ao.